مسجدو میدان میرعماد

مسجد میر عماد :

 در روبروی میدان فیض کاشان حد فاصل بازار مسگر ها و بازار بزرگ سردر عظیم و زیبایی جلوه گری می کند که همان سردر مسجد میر عماد است . مسجد میر عماد معروف به مسجد میدان سنگ از بناهای خواجه میر عماد الدین است که مشتمل برایوان زمستانی و گنبد بزرگ و شبستان بزرگ زمستانی و تابستانی و صحن حیاط وسیع و حوض اب و حوض خانه جداگانه منبر و محراب کاشی است . درب بزرگ مسجد چوبی کنده کاری و میخ گوبی است و بر روی دماغه ان و بر قاب های وسط دو لنگه های در چنین کنده شده (( حسب الامر اعلی به تاریخ شهر محرم 1123 به سعی کمترین ابن میرزا محمد المتولی به اتمام رسید ))

در راهرو و دهلیز سمت راست مسجد روی بدنه یکی از جرزها کتیبه کاشی معرق نصب شده که وسط ان خالی است و پیدا است که برای جام ایینه ساخته شده و در چهار طرف ان به خط سفید بر زمینه سورمه ای جنین نوشته شده است

((لا اله الا الله, محمد رسول الله, علی ولی الله ))

ای نسخه نامه الهی که تویی                    وی ایینه جما شاهی که تویی

بیرون زتو نیست هر چه در عالم هست         از خود بطلب هر انچه خواهی که تویی

((وقف قطب الدین بن شمس الدین فیروز ابادی , میبد یزد سنه 987 هجری ))

ازاره های دو طرف راهروها با کاشی شش ضلعی بنفش و فیروزه ای تزیین شده ,وسط هشتی و مقابل در ورودی مسجد سنگاب بزرگ و پایداری بوده است , که از یک تخته سنگ یک پارچه تراشیده شده است . بر لوح مرمر سفید روی دیوار مقابل ان نوشته شده است (( یا الله , یا محمد , یا علی .))

گنبد بزرگ مسجد به سبک گنبدهای خوابیده قبل از دوران صفوی با اجر ساخته شده و بر دو جناح راست و چپ مقصوره گنبد هم دو شبستان متصل به یکدیگر بنا کرده اند .

منبر کاشی معرق

در محوطه داخلی گنبد منبر بزرگ مسجد به ارتفاع چهار متر با شش پله تمام کاشی معرق خوش رنگ سالم و محفوظ مانده و بر طرف راست ان به خط ثلث طلایی رنگ نوشته شده است (( فی ایام دوله السلطان الا عظم و الخاقان الا فخم الا کرم غیاث الدنیا و الدین سلطان ابوسعید گورکان خلد الله ملکه و سلطانه , یا غیاث المستغیثین اغثنی – عمل حیدر کاشی تراش ))بر چهار جانب صحن وسیع مسجد نیز ایوان های مرتفعی برافراشته شده است . محوطه  مخصوص ابریزگاه و همچنین اب انبار مسجد خارج صحن ولی متصل به ان می باشد. 

نکته مهم تاریخی راجع به سابقه این مسجد که تا به حال کمتر مورد توجه باستان شناسان قرار گرفته است ان که اصل بنای اولیه ان دست کم متعلق به دوره سلجوقی بوده که بر اثر ویرانی های عهد مغول , بعدها خواجه عماد الدین ان را از نو مرمت و تجدیدی بنا کرده است . زیرا محراب قدیمی ان که تا اوایل قرن حاضر هم در محل خود بوده , اکنون در موزه اسلامی برلین نگهداری می شود . به طوری که در کتیبه ان نوشته شده است : در سال 613 هجری توسط حسن بن عربشاه در کاشان ساخته شده است .

بنابراین جای تردید نیست که باید دست کم از سده هفتم هجری مسجد با این محراب باقی و به جای مانده باشد , تا ان که پس از 250 سال بعد عصر خواجه عماد الدین اصابت نماید .

این محراب از جهت زیبای و ظرافت و دقایق فنی بر سایر محراب ها و نظایر ان امتیاز دارد. درباره محراب بزرگ کاشی قدیم مسجد عمادی علاوه بران که  مولف کتاب (( مرات البلدان ))  ان را توصیف نموده است , چون این مسجد در ان زمان در مدخل شهر و معبر و مسیر مسافران و جهانگردان بوده اغلب انان از این مسجد و محراب بازدید کرده اند و در سفرنامه های خود به اسم و رسم ان را یاد کرده و توصیف زیاد نموده اند .

کتیبه ها و فرامین پادشاهان :

 مسجد میدان از جهت ان که میان بازار و مقابل میدان بزرگ و مرکز حساس شهر واقع شده بسیاری از فرمان های مهم و مقررات عمومی دولتی در قرون مختلف , در کتیبه ها و سنگ نوشته های جلو خان و سردر مسجد ظبط گردیده است .که یکی از این کتیبه ها کتیبه گچی سر در ورودی و صفه ورودی ان است که به خط ثلث از سمت راست نام جهان شاه قرا قو یونلو به تاریخ 841 الی 874هجری , و نام همسر حریم العلیا بیگم نوشته شده است همچنین در کتیبه گچی سر تا سر صفه و سردر مسجد ایاتی از کلام الله مجید به خط ثلث طلایی رنگ بر زمینه لاجوردی گچبری شده که بدین گونه اغاز می گرد (( قال الله سبحانه فی کتابه ....)) و در انتهای ان که طرف چپ سردر واقع گشته نوشته شده است : (( لا حول و لا قوه الا با لله العلی العظیم))