مسجدو میدان میرعماد

مسجد میر عماد :

 در روبروی میدان فیض کاشان حد فاصل بازار مسگر ها و بازار بزرگ سردر عظیم و زیبایی جلوه گری می کند که همان سردر مسجد میر عماد است . مسجد میر عماد معروف به مسجد میدان سنگ از بناهای خواجه میر عماد الدین است که مشتمل برایوان زمستانی و گنبد بزرگ و شبستان بزرگ زمستانی و تابستانی و صحن حیاط وسیع و حوض اب و حوض خانه جداگانه منبر و محراب کاشی است . درب بزرگ مسجد چوبی کنده کاری و میخ گوبی است و بر روی دماغه ان و بر قاب های وسط دو لنگه های در چنین کنده شده (( حسب الامر اعلی به تاریخ شهر محرم 1123 به سعی کمترین ابن میرزا محمد المتولی به اتمام رسید ))

در راهرو و دهلیز سمت راست مسجد روی بدنه یکی از جرزها کتیبه کاشی معرق نصب شده که وسط ان خالی است و پیدا است که برای جام ایینه ساخته شده و در چهار طرف ان به خط سفید بر زمینه سورمه ای جنین نوشته شده است

((لا اله الا الله, محمد رسول الله, علی ولی الله ))

ای نسخه نامه الهی که تویی                    وی ایینه جما شاهی که تویی

بیرون زتو نیست هر چه در عالم هست         از خود بطلب هر انچه خواهی که تویی

((وقف قطب الدین بن شمس الدین فیروز ابادی , میبد یزد سنه 987 هجری ))

ازاره های دو طرف راهروها با کاشی شش ضلعی بنفش و فیروزه ای تزیین شده ,وسط هشتی و مقابل در ورودی مسجد سنگاب بزرگ و پایداری بوده است , که از یک تخته سنگ یک پارچه تراشیده شده است . بر لوح مرمر سفید روی دیوار مقابل ان نوشته شده است (( یا الله , یا محمد , یا علی .))

گنبد بزرگ مسجد به سبک گنبدهای خوابیده قبل از دوران صفوی با اجر ساخته شده و بر دو جناح راست و چپ مقصوره گنبد هم دو شبستان متصل به یکدیگر بنا کرده اند .

منبر کاشی معرق

در محوطه داخلی گنبد منبر بزرگ مسجد به ارتفاع چهار متر با شش پله تمام کاشی معرق خوش رنگ سالم و محفوظ مانده و بر طرف راست ان به خط ثلث طلایی رنگ نوشته شده است (( فی ایام دوله السلطان الا عظم و الخاقان الا فخم الا کرم غیاث الدنیا و الدین سلطان ابوسعید گورکان خلد الله ملکه و سلطانه , یا غیاث المستغیثین اغثنی – عمل حیدر کاشی تراش ))بر چهار جانب صحن وسیع مسجد نیز ایوان های مرتفعی برافراشته شده است . محوطه  مخصوص ابریزگاه و همچنین اب انبار مسجد خارج صحن ولی متصل به ان می باشد. 

نکته مهم تاریخی راجع به سابقه این مسجد که تا به حال کمتر مورد توجه باستان شناسان قرار گرفته است ان که اصل بنای اولیه ان دست کم متعلق به دوره سلجوقی بوده که بر اثر ویرانی های عهد مغول , بعدها خواجه عماد الدین ان را از نو مرمت و تجدیدی بنا کرده است . زیرا محراب قدیمی ان که تا اوایل قرن حاضر هم در محل خود بوده , اکنون در موزه اسلامی برلین نگهداری می شود . به طوری که در کتیبه ان نوشته شده است : در سال 613 هجری توسط حسن بن عربشاه در کاشان ساخته شده است .

بنابراین جای تردید نیست که باید دست کم از سده هفتم هجری مسجد با این محراب باقی و به جای مانده باشد , تا ان که پس از 250 سال بعد عصر خواجه عماد الدین اصابت نماید .

این محراب از جهت زیبای و ظرافت و دقایق فنی بر سایر محراب ها و نظایر ان امتیاز دارد. درباره محراب بزرگ کاشی قدیم مسجد عمادی علاوه بران که  مولف کتاب (( مرات البلدان ))  ان را توصیف نموده است , چون این مسجد در ان زمان در مدخل شهر و معبر و مسیر مسافران و جهانگردان بوده اغلب انان از این مسجد و محراب بازدید کرده اند و در سفرنامه های خود به اسم و رسم ان را یاد کرده و توصیف زیاد نموده اند .

کتیبه ها و فرامین پادشاهان :

 مسجد میدان از جهت ان که میان بازار و مقابل میدان بزرگ و مرکز حساس شهر واقع شده بسیاری از فرمان های مهم و مقررات عمومی دولتی در قرون مختلف , در کتیبه ها و سنگ نوشته های جلو خان و سردر مسجد ظبط گردیده است .که یکی از این کتیبه ها کتیبه گچی سر در ورودی و صفه ورودی ان است که به خط ثلث از سمت راست نام جهان شاه قرا قو یونلو به تاریخ 841 الی 874هجری , و نام همسر حریم العلیا بیگم نوشته شده است همچنین در کتیبه گچی سر تا سر صفه و سردر مسجد ایاتی از کلام الله مجید به خط ثلث طلایی رنگ بر زمینه لاجوردی گچبری شده که بدین گونه اغاز می گرد (( قال الله سبحانه فی کتابه ....)) و در انتهای ان که طرف چپ سردر واقع گشته نوشته شده است : (( لا حول و لا قوه الا با لله العلی العظیم))

موزه های کاشان و مردمانش

موزه های کاشان :

موزه مردم شناسی تاج :

در مرداد ماه سال 1386 خانه متروکه و مخروبه اما مملو از صفا و سادگی که سالهای متوالی خالی از سکنه بود توسط معمار مرمت خانه های تاریخی کاشان سید اکبر حلی خریداری شد. مرمت و بازسازی ان تا اسفند ماه 1384 به طول انجامید و در تاریخ 25 اسفند ماه همان سال فضایی مناسب برای گفتگو و تبادل نظر و همدلی و هماهنگی بیشتر بین هنرمندان کاشان طی مراسمی با حضور جمعی از هنرمندان و هنر دوستان کاشان تحت عنوان موزه مردم شناسی فرهنگ و تمدن مردمان قدیم این دیار و چگونگی زندگییک خانواده کاشانی در دوران قاجاریه با امکانات و وسایل زندگی ان زمان موزه مردم شناسی در گودال باغچه این خانه دایر شد . در این موره اتاق پنج دری مادر بزگ با چیدان ظروف و وسایل زندگی ان زمان شاخص ترین قسمت موزه را تشکیل داده است . در موزه مردم شناسی خانه هنرمندان شرخ حال مدیران شهری از قدیم تا بحال به عنوان قشر شاخص و خدمتگذار مردم کاشان به تفکیک از بدو تاسیس ادارات ذیربط تاکنون برای بازدید میهمانان داخلی و خارجی به نمایش گذاشته شده است .

موزه منوچهر شیبانی:

یکی از دو موزه خصوصی شهر کاشان موزه منوچهر شیبانی شاعر و نقاش کاشانی است که در اردیبهشت امسال درهای خودش را به روی علاقمندان گشوده است  . این موزه در خانه تاریخی کاج بنا شده است و در ان مجموعه از نقاشی های این هنرمند را می توان دید .  همچنین وجود کتابخانه کودک در این محل و البته گالری اثار هنری جذابیت این موزه را دوچندان کرده است . برخی از هنرمندان نامی کشور همچون استاد پرویز تناولی که جزو دوستان دکتر شیبانی بودند و همچنین بهرام دبیری نقاش معاصر تعدادی از اثار نقاشی خود را به این موزه هدیه کردهاند که در بخشی جدا گانه در این موزه به نمایش گذاشته شده است .  

موزه نساجی باکوچی :

خانه تاریخی باکوچی مربوط به دوره قاجاریه و در محله سلطان امیر احمد کاشان واقع شده و به شماره 2276 به ثبت ملی رسیده است . قرار بوده در این موزه با بهر گیری از فناوری جدید و سیستم های صوتی تصویری از جمله نمایش فیلم موزه ها از حالت شی محور خارج شده شود . 

موزه عروسک :

 اولین موزه تخصص اسباب بازی و عروسک ایران در خانه ای تاریخی منصوب به جعفر علامه فیضی شاعر و روحانی اواخر قاجار راه اندازی شده است موزه در بافت تاریخی کاشان روبه روی خانه طباطبایی ها داخل کوچه علامه قرار گرفته . در بخش عروسک های موزه سه مجموعه قدیمی عروسک خیمه شب بازی از حدود 150 سال پیش تا 80 سال پیش عروسک های محلی ایران از اغلب فرهنک های ایران خراسان, گیلان, ترکمن , بوشهر, مازندران, ایلام, قشقایی .. و نمونه هایی از عروسک های ملل دیده می شود . در این موزه علاوه بر بازدید از سالن عروسک ها نمایش خیمه شب بازی به همان شکل سنتی اش اجرا می شود . همچنین کارگاهی وجود دارد که بازدید کنندگان به همراه مربی کارگاه روش ساخت یک عروسک محلی ایران به نام خاله نخودی را فرا می گیرند .

همه مردان موزه کاشان :

الهیار صالح :

او در 27 اردیبهشت سال 1276 در اران و بیدگل بدنیا امد . پدرش مبصر الملک نایب الحکومه اران و بیدگل و نوش اباد بود پس از اتمام تحصیلات مقدماتی برای ادامه تحصیل به کالج امرکایی ها رفت . او در جوانی مترجم سفارت امریکا در تهران بود . در این منصب با احمد شاه ملاقات نمود و نقش کوچکی در تصویب نشدن قرا داد 1919 ایفا نمود .داور او را به عدلیه و سپس مالیه برد . صالح در ابتدا در کسوت عضوی ساده به حزب ایران پیوست و بعدها رهبری این حزب را در دست گرقت . صالح در سال 1328 به جبهه ملی پیوست و در انتخابات مجلس شانزدهم ار طرف مردم کاشان به نمایندگی انتخاب شد و از جمله یاران و همکاران نذدیک مصدق شد. او در سالهای اخر عمر را به دور از فعالیت جدی سیاسی سپری کرد و در سال 1350 در ایران درگذشت .

 حسنعلی معاون الدوله غفاری :

حسنعلی غفاری قرزند محمد ابراهیم غفاری ملقب به معاون الدوله و نوه میرزا ابوطالب فرخ خان غفاریکاشی امین الدوله در سال 1267 ش در تهران متولد شد . برای ادامه تحصیل در رشته حقوق با برلین و وین رفت و بعد از اتمتم تحصیلات خود وارد وزارت امور خارجه شد . او مراحل ترقی را سریع طی نمود و در کشورهای ایتالیا و روسیه دبیر دوم و اول شد . غفاری بعد از مدتی ریاست کار گزینی وزارت امور خارجه شد و سرانجام در دی ماه 1305 ه.ش به راست تشریفات منصوب گردید و تا معونت و کفالت وزارتخانه ارتقاء یافت . غفاری مدتی هم وزیر مختار ایران در بروکسل بود . او در اواخر عمر خود اسناد و مدارک خانوادگی خود را به دانشگاه تهران هدیه کرد . او د سن 88 سالگی در تهران درگذشت .

محمد تقی مصطفوی :

باستان شناس و نویسنده و مترجم ایرانی تحصیلات ابتدایی خود را در تهران در دبستان انتصاریه و دوره متوسطه را در دبیرستان ثروت و دارالفنون به پایان رساند . ابتدا در رشته حقق تحصیل کرد خدمت خود را در وزارت معارف ر اداره تحقیقات اغاز نمود و به رشته باستان شناسی متمایل شد و دراین رشته تخصص یافت . از مهر 1310 تا ابان 1337 در اداره عتیقات سابق که بعدها عنوان ان به اداره کل باستان شناسی تغییر یافت مشغول به کار شد . محمد تقی مصطفوی نزدیک به پنجاه سال به زندگی خود را در باستان شناسی ایران گذرانید و بسیاری از بناهای باستانی را از نزدیک مورد بررسی قرار دارد . در کاوش های باستان شناسی در تخت جمشید و بازسازی ان نقش عمده داشت و با باستان شناسی همچون اریک اشمیت, جورج کامرون , ارتور پوپ و گیرشمن همکار بود او در سال 1359 درگذشت .

ابراهیم خان غفاری :

 پسر فرخ خان امین الدوله در 1276 ه .ق در تهران زاده شد . محمد ابراهیم خان در سال 1288 ق پس از مرگ پدر در حالی که دوازده ساله بود به سمت پیشخدمت افتخاری ناصر الین شاه قاجار برگزیده شد . او از کارگزاران بلند مرتیه دربار ناصر الدین شاه بود . به ماموریت های متعدد خارج کشور اعزام شد و از جمله وزیر مختار ایران در بالکان و سفیر ایران در ایتالیا بود در کابینه های پس از انقلاب مشروطیت وزیر امور خارجه , وزیر پست و تلگراف بود . محمد ابراهیم خان معاون الدوله در ماه صفر سال 1336 در شصت سالگی در تهران درگذشت و سبب ان که از مریدان سلطان علی گنابادی بود . در مقبره طاووس العرفا در صحن امامزاده حمزه در شهر ری مدفون شد .

حسن نراقی :

 فرزند میرزا محمد حسین در 24 دی 1273 ش . درکاشان هم زمان با ترور ناصرالدین شاه پا به عرصه حیات نهاد . نراقی تحصیلات مقدماتی را در مدرسه علمیه کاشان گذراند و سپس علوم جدید و زبان فرانسه را درکاشان و تهران تحصیل کرد . او علاوه بر کوشش در گسترش فرهنگو بهداشت و اموزش و پرورش شهر در حفظ اثار باستانی کل منطقه و سعی در حراست انها با برخی از منتفذان وابسته به حکومت که قصد تصرف پاره ای از بناها را داشتند به مبارزه برخاست و بسیاری از اثار تاریخی و اسلامی زادگاه خود را بدین یان از دستبرد و تخریب نابکاران زمانه محفوظ داشت . حسن نراقی از پایه گذاران واحد انجمن اثار ملی کاشان و از بنیانگذاران موزه تاریخی ان در باغ شاه فین است . او در 24 دی ماه 1368 در زاد روزش درگذشت و در مسجد اقا بزرگ کاشان به خاک سپرده شد .